Βλάστηση

Η σημερινή εικόνα που παρουσιάζει η ηπειρωτική χώρα του Αιγαίου -γυμνά διαβρωμένα εδάφη, χέρσες εκτάσεις ή εκτεταμένες πλαγιές καλυμμένες από θαμνώδη μακία βλάστηση- δε θα πρέπει να μας ξεγελά. Στις αρχές της Ολόκαινου (8000 π.Χ.), μετά την υποχώρηση των παγετώνων και την άνοδο της θερμοκρασίας, μεγάλες εκτάσεις γης στα χαμηλά(<700 μέτρα) καλύφθηκαν από ανοιχτά δάση φυλλοβόλων βαλανιδιών, ενώ στα μεγαλύτερα υψόμετρα (1000-1600 μέτρα) επικράτησαν πυκνά δάση κωνοφόρων.

Από τότε μέχρι την εμφάνιση των πρώτων γεωργοκτηνοτροφικών οικισμών του Αιγαίου (6200 π.Χ.) σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές στην τοπική χλωρίδα κάθε περιοχής, με αποτέλεσμα την κατά τόπους διαμόρφωση ιδιαίτερων περιβαλλοντικών συνθηκών.

Στη βόρεια Ελλάδα επικράτησαν τα δασικά τοπία, ενώ οι ανοιχτοί χώροι ήταν περιορισμένοι. Στην ανατολική Μακεδονία εξαπλώθηκαν η οξιά και το πεύκο εις βάρος της βαλανιδιάς, ενώ στην περιοχή των Ιωαννίνων με τα δάση αγριοβαλανιδιάς η εικόνα δε διαφοροποιήθηκε πολύ από τους προηγούμενους αιώνες. Την ίδια εποχή, στη Μακεδονία, ιδρύθηκε ο οικισμός της Νέας Νικομήδειας σε ένα περιβάλλον με αραιή βλάστηση και ελώδεις εκτάσεις.

Νοτιότερα, στη Θεσσαλία, τα δάση βαλανιδιάς και πεύκου επικράτησαν τόσο στα ημιορεινά όσο και στα μεγάλα υψόμετρα, ενώ στις πεδινές εκτάσεις του Αλμυρού τα δάση υποχώρησαν και επικράτησαν τα ποώδη. Στη Βοιωτία, τα δεδομένα από τη λίμνη της Κωπαΐδας δείχνουν την εξάπλωση ανοικτών δρυμώνων με σχίνους (Pistacia) και την επικράτηση ενός θερμότερου μεσογειακού κλίματος. Τέλος, η Κρήτη καλύφθηκε από ανοικτά δάση πεύκων και φυλλοβόλων βαλανιδιών.

Με εξαίρεση τις αμιγώς πεδινές περιοχές και εκείνες όπου βρίσκονταν οι λιμναίες και θαλάσσιες όχθες και οι κοίτες των ποταμών, μπορούμε να φανταστούμε με βεβαιότητα ότι το τοπίο γύρω από τους οικισμούς θα ήταν καλυμμένο με πυκνά ή ανοιχτά παρθένα δάση που θα παρείχαν στους κατοίκους άγριες μορφές χλωρίδας (βαλανιδιές, φυστικιές, αμυγδαλιές, κερασιές) και πανίδας (ελάφι, ζαρκάδι, άγριος ταύρος, αγριόχοιρος κ.ά.) για συμπλήρωμα της διατροφής τους. Τα δάση αυτά θα προστάτευαν σε μεγάλο βαθμό από τις πλημμύρες των ποταμών και τις βροχοπτώσεις τους οικισμούς που ήταν χτισμένοι στις όχθες τους.